Ułatwienia dostępu

Katedra Historii Gospodarczej i Społecznej

Badania Naukowe 

Działalność naukowa Katedry realizowana jest w pięciu głównych obszarach badawczych. Są to: historia gospodarcza, historia cywilizacji, studia miejskie, teoria i ochrona dziedzictwa kulturowego oraz ekonomia kultury.

  1. Historia gospodarcza
    a.  Rozwój gospodarczy Europy Środkowej
    b. Historia gospodarcza Małopolski XVI-XX wieku
    c. Rozwój społeczno-gospodarczy i przestrzenny Galicji
  2. Historia cywilizacji
    a. Historia kultury
    b. Historia cywilizacji europejskiej
    c. Dziedzictwo kulturowe Europy Środkowej
    d. Historia architektury i urbanistyki
  3. Studia miejskie
    a. Studia nad rozwojem miast i urbanistyką w XIX i XX wieku
    b. Rozwój przestrzenny i problemy urbanistyczne Krakowa w XIX-XX
    c. Współczesne dylematy rozwoju Krakowa
    d. Teoria i praktyka rewitalizacji historycznych dzielnic i miast
  4. Teoria i ochrona dziedzictwa kulturowego
    a. Dziedzictwo kulturowe
    b. Zarządzanie dziedzictwem kulturowym
    c. Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO
  5. Ekonomia kultury
    a. Aspekty polityki kulturalnej
    b. Zarządzanie instytucjami kultury
    c. Przemysły kultury i kreatywne
    d. Muzea i muzealnictwo

Badania mają charakter interdyscyplinarny. Szczególne miejsce w pracach badawczych zajmuje tematyka Europy Środkowej, Galicji, Krakowa, fenomen miasta, zarządzanie dziedzictwem kulturowym oraz ekonomia kultury.

Galicja
Katedra jest obecnie jednym z nielicznych w Polsce ośrodków naukowych zajmujących się wielowymiarową reinterpretacją przemian gospodarczo-społecznych i przestrzennych Galicji. Prowadzone badania są niezbędne dla analiz porównawczych nad rozwojem Europy Środkowej w dobie kapitalizmu, a także stanowią istotny wkład do badań nad dziedzictwem kulturowym tego regionu. Podejmowane przez pracowników studia dotyczą różnych problemów rozwoju społeczno-gospodarczego i przestrzennego Galicji.

Kraków
Badania nad dziejami Krakowa i jego rozwojem zajmują od ponad sześćdziesięciu lat szczególne miejsce w kierunkach badawczych podejmowanych przez pracowników Katedry. Owocem tych badań było ukazanie się pod koniec lat 70. XX w. pierwszego tomu Dziejów Krakowa pod redakcją prof. Janiny Bieniarzówny oraz ukazanie się w 2016 r. trzeciego wydania książki prof. Jacka Purchli Kraków w Europie Środka, będącej syntezą historii i kultury Krakowa w cywilizacji europejskiej, obejmującą całe spektrum dziejów miasta – od czasów najdawniejszych po współczesność. Ostatnio (2022) wydana został monografia Urban Change in Centarl Europe the Case of Kraków, w której autorzy analizują polityczny, społeczno-ekonomiczny, kulturowy i architektoniczny rozwój miasta na tle zachodzących procesów transformacji politycznej i gospodarczej po 1989 roku.

Miasto
 Katedra rozwija z  powodzeniem interdyscyplinarne badania nad rozwojem miast oraz teorią i ochroną dziedzictwa kulturowego. Traktując miasto jako złożony organizm – wypadkową procesów społecznych, ekonomicznych, politycznych i kulturowych – prof. Jacek Purchla stworzył nowoczesny warsztat „urbanologa”. Drugim istotnym wątkiem działalności naukowej są podejmowane już od połowy lat siedemdziesiątych – pionierskie wówczas – badania nad architekturą XIX i XX wieku.

Zarządzanie dziedzictwem kulturowym
Prowadzone w Katedrze działania dotyczą zarówno teorii dziedzictwa kulturowego jak i interdyscyplinarnej problematyki zarządzania zasobami dziedzictwa kulturowego. Analizowana jest między innymi rola kultury i instytucji kultury w rewitalizacji obszarów zdegradowanych a szczególnym polem badań są miejsca wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.

Ekonomia kultury
W ramach Katedry prowadzone są prekursorskie w skali polskiej badania z zakresu ekonomii kultury  dotyczące społeczno-ekonomicznych uwarunkowań funkcjonowania sektora kultury i wpływu różnych przejawów kultury na rozwój ośrodków miejskich. Obejmują one m.in. ekonomiczne aspekty polityki kulturalnej, funkcjonowanie przemysłów kreatywnych i poszczególnych branży w ich ramach.

Programy, badania statutowe i projekty

Oprócz indywidualnych badań naukowych (więcej w z zakładce Pracownicy) pracownicy naukowi Katedry prowadzą wspólne przedsięwzięcia badawcze.

Program Potencjał

  • 2022-2024 – Miasto historyczne wobec kryzysów, problemów i wyzwań. Projekt realizowany w ramach programu Potencjał (kierownik projektu: prof. UEK Andrzej Laskowski)

Celem projektu jest przeprowadzenie szerokiej i interdyscyplinarnej analizy procesów i przemian zachodzących w miastach stojących w obliczu kryzysów, problemów i wyzwań związanych m.in. z migracjami, konfliktami zbrojnymi, kryzysami gospodarczymi i społecznymi, zmianami klimatu. Obejmie ona zarówno spojrzenie na kryzysy w polskich miastach i sposoby mierzenia się z nimi w przeszłości, jak i obserwację aktualnej sytuacji w miastach współczesnych. Analiza wyzwań w szerszym kontekście obserwowalnych trendów jest poparta studiami konkretnych przypadków.

  • 2020 -2022 – Miasto-Historia-Dziedzictwo (kierownik projektu: prof. Jacek Purchla)

Efektem projektu jest monografia Urban Change in Central Europe. The Case of Kraków, pod redakcją prof. Jacka Purchli.

Przedmiotem projektu, a w efekcie publikacji, były współczesne procesy rozwoju miast w krajach Europy Środkowej oraz bezprecedensowa skala i dynamika ich rozwoju. Przemiany, jakim podlegały miasta Europy Środkowej po 1989 roku, zasługiwały na kompleksową interdyscyplinarną analizę, która pozwoliła uchwycić specyfikę transformacji zachodzącej w regionie, jej wyzwania i problemy. Jak w soczewce, Kraków, ośrodek metropolitalny w południowej Polsce, dawna stolica kraju, ośrodek kulturalny i naukowy z milionową populacją oraz czołowa destynacja turystyczna (14 milionów odwiedzających w 2019 r.) łączy w sobie szybką liberalizację rynku, deindustrializację i globalizację. Ponieważ wcześniejsze badania oferowały jedynie „jednowymiarowy” wgląd w te zjawiska, a próby szerszego zrozumienia przybrały jedynie formę artykułów, brakuje dogłębnych, złożonych badań empirycznych. Książka stanowi wielowymiarowe i interdyscyplinarne studium przypadku Krakowa, koncentrując się na zmianach zachodzących w Europie Środkowej w ciągu ostatnich 30 lat, a nie na samym fenomenie miasta.

 

Badania statutowe

Kierownik badań statutowych w latach 2010-2019 – prof. Jacek Purchla

  • 2019 – Miasto-Historia-Dziedzictwo
  • 2018 – Miasto-Historia-Dziedzictwo

Efektem badań w latach 2019 i 2018 są rozdziały w monografiach i artykuły w czasopismach naukowych – wykaz w bazie Dorobek poszczególnych pracowników za lata 2018-2020.

  • 2017 –Kraków – Metropolia

Efektem badań jest monografia Kraków-Metropolia. T. III. Dziedzictwo

  • 2016 –Kraków – Metropolia – monografia

Efektem badań jest monografia Kraków-Metropolia. T. II. Dylematy rozwoju

  • 2015 – Kraków – Metropolia

Efektem badań jest monografia Kraków-Metropolia. W 25. rocznicę narodzin samorządu terytorialnego w III Rzeczypospolitej

  • 2014 –Galicja i jej dziedzictwo

Efektem badań jest opracowanie Przemiany cywilizacyjne Galicji i jej dziedzictwo w Polsce południowo-wschodniej (niepublikowany raport w formie wydruku).

  • 2013 – Galicja i jej dziedzictwo

Efektem badań jest opracowanie Przemiany cywilizacyjne Galicji w XIX wieku. Wybrane problemy (niepublikowany raport w formie wydruku).

  • 2012 – Galicja i jej dziedzictwo

Efektem badań jest opracowanie Przemiany cywilizacyjne Galicji w XIX wieku oraz galicyjskie dziedzictwo kulturowe w  Polsce południowo-wschodniej. Wybrane problemy (niepublikowany raport w formie wydruku).

  • 2011 – Dziedzictwo kulturowe wielkich miast polskich a transformacja: pole konfliktu czy czynnik rozwoju (etap II)

Efektem badań jest opracowanie Problemy wykorzystania potencjału dziedzictwa kulturowego w rozwoju Krakowa i Małopolski w okresie transformacji systemowej (po 1989 r.), (niepublikowany raport w formie wydruku).

2010 – Dziedzictwo kulturowe wielkich miast polskich a transformacja: pole konfliktu czy czynnik rozwoju (etap I), (niepublikowany raport w formie wydruku).

 

Współpraca międzynarodowa

  • HERITOPOLIS

Międzynarodowe konsorcjum partnerów uniwersyteckich Heritopolis, działające w ramach inicjatywy MetroHub, prowadzonej przez UN-Habitat, agendę ONZ zajmującą się kwestiami urbanizacji i osiedli ludzkich, w tym promocją zrównoważonego rozwoju ośrodków miejskich. Działania inicjatywy skupiają się wokół trzech zagadnień: • Jaką konkretną rolę może odegrać dziedzictwo w zrównoważonym rozwoju metropolii XXI wieku? • W jaki sposób wymiar metropolitalny może odnowić koncepcję dziedzictwa? • Co wyróżnia dziedzictwo metropolitalne? • Czy i w jaki sposób metropolię można uznać za dziedzictwo?

  • HOMEE – Heritage Opportunities/Threats Within Mega-Events in Europe Changing Environments, New Challenges and Possible Solutions for Preservation in Mega-Events Embedded in Heritage-Rich European Cities (2018-2021)

Celem realizowanego w międzynarodowym partnerstwie projektu HOMEE, było lepsze zrozumienie relacji pomiędzy mega-eventami i polityką ochrony dziedzictwa kulturowego oraz wpływ dużych wydarzeń na miasta bogate w zasoby dziedzictwa. Służyły temu rozległe badania literaturowe wraz z analizą studiów przypadków (w Polsce Europejskiej Stolicy Kultury Wrocław 2016). Jednym z efektów projektu jest Karta Mega-eventów w Miastach Dziedzictwa. UEK był partnerem strategicznym projektu.